İl Müdürlüğünden Uzman Kadrosuna Atama Yapılmasına İlişkin Anayasa Mahkemesinden Kritik Karar

İl Müdürlüğünden Uzman Kadrosuna Atama Yapılmasına İlişkin Anayasa Mahkemesinden Kritik Karar

Karar Özeti: İl müdürlerinin söz konusu kadroda üç yıl süreyle görev yapmış olmak kaydıyla, uzmanlık için gereken diğer şartları sağlamadan, uzman kadrosuna atanması mümkün bulunmamaktadır.

Hukuku Çıkarım: İl müdürlüğünden uzmanlığa atama yapılabilir, ancak bu atama liyakat ilkesine uygun olmalıdır. Yani, il müdürü olarak görev yapmış olan bir kişinin uzman kadrosuna atanabilmesi için 657 sayılı Kanun’un ek 41. maddesinde belirtilen asgari şartları taşıması gerekir.

Esas Sayısı : 2024/14  Karar Sayısı : 2024/145  Karar Tarihi: 23/7/2024

Anayasa Mahkemesi, kamu görevlilerinin görevden alındıktan sonra atanabilecekleri kadroların belirlenmesinde liyakat ilkesinin önemini vurgulayan bir karara imza attı. Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü olarak görev yaparken görevden alınan ve daha sonra istihdam uzmanı kadrosuna atanmak istenen bir kişinin açtığı dava sonucunda Anayasa Mahkemesi’ne taşınan olayda, Mahkeme, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin ilgili maddesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti. Kararın gerekçesinde, kamu hizmetine girme hakkının sadece hizmete girişi değil, aynı zamanda kamu hizmetinde bulunmayı ve kalmayı da güvence altına aldığı vurgulandı. Ayrıca, kadro ve statüler arasındaki geçişlerde de liyakat ilkesinin gözetilmesi gerektiği belirtildi.12 Bu karar, kamu yönetiminde liyakat ve ehliyet esaslarının korunması açısından önemli bir emsal teşkil ediyor.

Anayasa Mahkemesi, 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye 1/7/2022 tarihli ve 7417 sayılı Kanun’un 59. maddesiyle eklenen ek 37. maddenin dördüncü fıkrasında yer alan “…İş Kurumu İl Müdürü…” ibaresinin Anayasa’ya aykırılığı iddiasıyla yapılan başvuruyu değerlendirmiştir. Ankara 4. İdare Mahkemesi tarafından yapılan başvuruda, kuralın Anayasa’nın 2., 10., 49. ve 70. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

İtirazın konusu, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü olarak görev yapmakta iken görevden alınan bir kişinin istihdam uzmanı kadrosuna atanmasına ilişkin işlemin iptali talebiyle açılan davada, itiraz konusu kuralın Anayasa’ya aykırı olup olmadığıdır.

Mahkeme, öncelikle kuralın anlam ve kapsamını incelemiştir. İtiraz konusu kuralla, Sosyal Güvenlik İl Müdürü ve Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü kadrosunda bulunanlardan görevden alınan veya görev süresi sona erenler hakkında 375 sayılı KHK’nın mülga ek 18. maddesinin (c) bendi ve bu bende bağlı hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Bu hükümlere göre, daha önce herhangi bir kariyer meslek grubuna dahil olmayan Çalışma ve İş Kurumu il müdürlerinin, yönetici pozisyonunda en az üç yıl görev yapmış olmaları kaydıyla kurumlarınca belirlenecek bir kariyer meslek kadrosuna atanmasına imkan tanınmıştır.

Mahkeme, bu kuralın Anayasa’nın 70. maddesiyle güvence altına alınan kamu hizmetine girme hakkı ile liyakat ilkesine aykırı olduğu sonucuna varmıştır.

Mahkemenin gerekçesi özetle şu şekildedir:

• Kamu hizmetine girme hakkı sadece bu hizmetlere girmeyi değil, aynı zamanda kamu hizmetlerinde bulunmayı ve kalmayı da güvence altına almaktadır.
• Hizmete alınmada esas olan liyakat ilkesi, kadro ve statüler arasındaki geçişleri de kapsamaktadır.
• Liyakat, ilgili meslek, kadro veya statüye verilen görev ve yetkilerin gereği gibi ifa ve icra edilebilmesi için taşınması gereken niteliklere sahip olunmasını ifade etmektedir.
• 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ek 41. maddesiyle kamu kurum ve kuruluşlarının merkez teşkilatında yer alan kariyer uzmanlıkları için getirilen atama şartları, istihdam uzmanlığı görevinin gerektirdiği asgari niteliklerdir. Kuralda ise Kurum’un taşra teşkilatı olan Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüklerinde görev yapan il müdürlerinin söz konusu kadroda üç yıl süreyle görev yapmış olmak kaydıyla anılan maddede yer alan şartları taşımadan istihdam uzmanı kadrosuna atanmasına imkan tanınmaktadır.
• Bu durum, kamu hizmetine alımda ve hizmetin devamında aranan liyakat ilkesine aykırıdır.

Sonuç olarak, Anayasa Mahkemesi, “…İş Kurumu İl Müdürü…” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir. Bu karara Kadir ÖZKAYA, Recai AKYEL, İrfan FİDAN, Muhterem İNCE, Yılmaz AKÇİL ve Ömer ÇINAR karşı oy kullanmışlardır. Karşı oy gerekçesinde, Anayasa Mahkemesi’nin kamu hizmetine girme hakkının kapsamını genişleterek kamu görevlilerinin kadro ve statüler arasındaki geçişlerini de kapsamına aldığı ve bu yorumun Anayasa’nın 70. maddesinin lafzı ve ruhuyla bağdaşmadığı ileri sürülmüştür. Ayrıca, benzer meselelerin daha önce Anayasa Mahkemesi tarafından Anayasa’nın 2. ve 10. maddeleri kapsamında incelendiği ve Anayasa’ya aykırı bulunmadığına dikkat çekilmiştir.