Vergi İadesi Talebine İlişkin Uyuşmazlıkta Görevli Yargı Yeri: İdari Yargı

Kararın Künyesi

• Mahkeme: Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü
• Esas No: 2014/934
• Karar No: 2014/978
• Karar Tarihi: 17.11.2014

Uyuşmazlığın Tarafları

• Davacı: T.C. Ziraat Bankası A.Ş.
• Davacı Vekili: Av. O.K.
• Davalı: Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı (Gölbaşı Vergi Dairesi Müdürlüğü)
• Davalı Vekili: Av. F.B.Y.

Uyuşmazlığın Konusu

Davacı Ziraat Bankası, Gölbaşı İcra Müdürlüğü tarafından satışa çıkarılan bir aracı alacağına mahsuben satın almıştır. Araç devri sırasında icra dairesi tarafından hesaplanarak vergi dairesine ödenen 9.540 TL Katma Değer Vergisi (KDV) ve 301,57 TL Damga Vergisi’nin iadesi talebiyle idari yargıda dava açmıştır. Davacı, bankanın KDV ve damga vergisinden muaf olduğunu öne sürerek, bu vergilerin iadesini istemiştir.

Davalı Vergi Dairesi, görev itirazında bulunarak, uyuşmazlığın adli yargının yetkisinde olduğunu ileri sürmüştür. Ancak Ankara 6. Vergi Mahkemesi, verginin vergi dairesi tarafından tahsil edildiği gerekçesiyle idari yargının görevli olduğuna karar vermiştir.

Bunun üzerine Vergi Dairesi, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı aracılığıyla olumlu görev uyuşmazlığı çıkarılmasını talep etmiş, dosya Uyuşmazlık Mahkemesi’ne taşınmıştır.

Uyuşmazlık Mahkemesi’nin Değerlendirmesi

Uyuşmazlık Mahkemesi, konunun vergi hukuku çerçevesinde incelenmesi gerektiğini belirterek, şu gerekçelerle idari yargının (Vergi Mahkemesi) görevli olduğuna karar vermiştir:

1. Katma Değer Vergisi Yönünden:
   • 3095 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. ve 8. maddeleri, KDV’nin kapsamını ve mükelleflerini düzenlemektedir.
   • Kanunun 17. maddesinde bazı işlemler vergiden muaf tutulmuştur. Davacının muafiyet kapsamında olup olmadığı Vergi Mahkemesi tarafından incelenmelidir.
2. Damga Vergisi Yönünden:
   • 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu’nun 3. maddesi, damga vergisi mükelleflerini belirlemektedir.
   • Kanunun ek 2 numaralı tablosunda yer alan istisnalara göre, davacı banka vergiden muaf olabilir.
   • 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-f maddesi, bankalara borç karşılığı devredilen malların vergiden muaf tutulabileceğini düzenlemektedir.
3. Vergi Uyuşmazlıklarının Çözüm Yeri:
   • 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve 2576 sayılı Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu Hakkında Kanun, vergi iadesi davalarının Vergi Mahkemesi’nde görülmesi gerektiğini hükme bağlamaktadır.
4. İcra Müdürlüğü İşlemi ile Vergi Tahsilatının Ayrımı:
   • İcra Müdürlüğü’nün yaptığı ihale işlemiyle, verginin tahsil edilmesi işlemi farklıdır.
   • Verginin tahsili, icra müdürlüğü tarafından değil, doğrudan vergi dairesi tarafından gerçekleştirilmiştir.
   • Vergi Dairesi’nin işlemine itiraz, vergi alacağına yönelik bir dava olduğundan idari yargının görev alanına girmektedir.

Mahkeme Kararı

Uyuşmazlık Mahkemesi, idari yargının (Vergi Mahkemesi) görevli olduğuna ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın başvurusunun reddine oy birliğiyle karar vermiştir.

Sonuç ve Değerlendirme

Bu karar, vergi iadesine ilişkin uyuşmazlıkların adli yargı yerine idari yargıda çözülmesi gerektiğini vurgulamaktadır. İcra yoluyla yapılan satış işlemleri sonucunda ödenen vergilerin iadesi talep edilirse, dava Vergi Mahkemeleri’nde açılmalıdır.

Benzer durumlarla karşılaşan kişi ve kurumlar için öneriler:

• İcra yoluyla satın alınan mallar için vergi muafiyeti olup olmadığını önceden araştırmak önemlidir.
• Haksız vergi tahsilatı durumunda, Vergi Dairesi’ne önce düzeltme başvurusu yapılmalı, olumsuz yanıt alınırsa Vergi Mahkemesi’nde dava açılmalıdır.
• Vergi itirazlarında görevli mahkemenin belirlenmesi açısından, verginin kim tarafından ve nasıl tahsil edildiğine dikkat edilmelidir.

Bu karar, idari ve adli yargının görev ayrımına ilişkin önemli bir içtihat niteliğindedir.